Vườn Quốc gia Ba Bể, nằm cách thành phố Bắc Kạn 50 km và cách Hà Nội 250 km về phía Bắc, thuộc địa phận huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, là một điểm đến du lịch sinh thái tuyệt vời. Nơi đây sở hữu phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ, mê hoặc cùng sự đa dạng sinh học phong phú. Với hơn 1.200 loài thực vật và gần 80 loài động vật quý hiếm, nhiều trong số đó đang nằm trong danh sách bảo tồn, Vườn Quốc gia Ba Bể không chỉ là một tài sản vô giá của thiên nhiên mà còn là một điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá và tìm hiểu vẻ đẹp hoang sơ của đất trời.
Vườn Quốc gia Ba Bể
Vườn Quốc gia Ba Bể, như một viên ngọc lục bảo của núi rừng Đông Bắc, sở hữu vẻ đẹp huyền ảo, kỳ bí khiến bất cứ ai đặt chân đến đều không khỏi trầm trồ. Với khí hậu mát mẻ quanh năm và không khí trong lành, đây là điểm đến lý tưởng cho những ai tìm kiếm một không gian yên bình để hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp. Không chỉ vậy, nơi đây còn là một kho tàng khảo cổ với các di tích quý giá của người tiền sử, được phát hiện tại các hang Thẳm Kít, Thẳm Mya, Nả Phoòng và động Ba Cửa. Những di tích này mang giá trị lịch sử to lớn, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa khu vực.
Khi đến Vườn Quốc gia Ba Bể, hồ Ba Bể chính là điểm nhấn không thể bỏ qua. Nằm ngay trung tâm vườn quốc gia, hồ Ba Bể như linh hồn của khu vực, với diện tích rộng lớn và cảnh quan thiên nhiên tuyệt mỹ. Đây là một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam, được hình thành từ một vùng đá vôi bị sụt xuống do nước chảy ngầm, tạo nên một khối lòng hồ độc đáo. Ba nhánh của hồ, gồm Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng, nối liền nhau, tạo thành một hệ thống thủy sinh kỳ thú. Không chỉ có giá trị du lịch, hồ Ba Bể còn mang giá trị địa chất, địa mạo vô giá, là minh chứng cho sự phong phú về đa dạng sinh học. Năm 1995, hồ Ba Bể được công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ. Đến cuối năm 2004, Vườn Quốc gia Ba Bể được vinh danh là Vườn di sản ASEAN, khẳng định tầm quan trọng và giá trị của nơi này đối với cộng đồng quốc tế.
Ao Tiên – vườn Quốc gia Ba Bể
Khi ngồi thuyền xuôi theo hồ, du khách sẽ có cơ hội khám phá Ao Tiên, một điểm đến yên bình nằm ở một góc nhỏ của hồ Ba Bể. Ao Tiên là một hồ nước tự nhiên nhỏ, rộng khoảng 3 ha, nằm lọt thỏm giữa thung lũng xanh mướt của những cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn. Mặc dù chỉ cách hồ Ba Bể khoảng 100 m, nhưng ao Tiên luôn đầy ắp nước trong lành suốt cả năm, nhờ vào mạch nước ngầm liên kết giữa hai hồ. Khi đến đây, du khách không chỉ được đắm chìm trong không gian mát mẻ, thanh bình mà còn có dịp chiêm ngưỡng những dấu chân kỳ lạ trên các tảng đá, gắn liền với những câu chuyện huyền thoại về sự hình thành của Ao Tiên, được truyền tụng qua nhiều thế hệ. Vẻ đẹp hoang sơ, huyền bí của Ao Tiên chắc chắn sẽ khiến mọi du khách cảm thấy ngỡ ngàng và quyến luyến.
Hồ Ba Bể – vườn Quốc gia Ba Bể
Tiếp tục hành trình khám phá vẻ đẹp thiên nhiên của Vườn Quốc gia Ba Bể, du khách có thể đi thuyền xuôi dòng sông Năng để đến với Thác Đầu Đằng – một trong những thác nước hùng vĩ nhất khu vực. Với chiều dài hơn 1.000 m, thác nước này chia thành 3 bậc, mỗi bậc cao từ 3 đến 4 m, tạo nên một dải thác ấn tượng giữa hai dãy núi đá vôi trùng điệp. Được hình thành từ sự chặn dòng của con sông Năng bởi những tảng đá lớn nhỏ xếp chồng lên nhau, thác Đầu Đằng sở hữu độ dốc khoảng 500 m, tạo ra một cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, như một tiếng thác reo vang giữa lòng núi rừng Đông Bắc.
Du khách khi đến thăm thác Đầu Đằng chắc chắn sẽ không thể rời mắt khỏi vẻ đẹp hùng vĩ của dòng nước chảy siết, tung bọt trắng xóa, rải rác những tia nước văng lên tạo thành những sắc cầu vồng rực rỡ dưới ánh nắng mặt trời. Cảnh vật nơi đây không chỉ mang đến cảm giác choáng ngợp trước sự tráng lệ của thiên nhiên mà còn khiến mỗi người cảm nhận được sức mạnh tuyệt đối của tạo hóa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên vừa tĩnh lặng vừa mãnh liệt.
Thác Đầu Đẳng – vườn Quốc gia Ba Bể
Sau chuyến tham quan Thác Đầu Đằng, du khách có thể tiếp tục hành trình lội ngược dòng sông Năng để khám phá Động Puông, một hang động kỳ bí nằm trong dãy núi đá vôi Lũng Nham, chếch về phía Bắc của Vườn Quốc gia Ba Bể. Đặc trưng của địa hình karst tại khu vực này được hình thành qua hàng triệu năm biến đổi của vỏ trái đất, tạo ra những hố sụt và dòng chảy ngầm của các mạch nước, từ đó hình thành nên các hệ thống hang động ẩn mình trong lòng những ngọn núi đá vôi, trong đó có Động Puông.
Động Puông dài 300 m, cao hơn 30 m, với các vách đá dựng đứng và vô số nhũ đá có hình dạng, màu sắc đa dạng, tạo nên một không gian kỳ ảo như được chạm khắc bởi thiên nhiên. Đặc biệt, động là nơi sinh sống của hàng vạn con dơi, tạo nên một không gian vừa huyền bí vừa sống động. Khi bước vào trong động, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những dải đá xếp thành từng khu, từng bậc, giống như những thửa ruộng bậc thang của đồng bào dân tộc miền núi, tạo nên một cảnh tượng tuyệt đẹp.
Đến với Động Puông, du khách không chỉ được trải nghiệm vẻ đẹp kỳ vĩ của hệ thống nhũ đá mà còn như lạc vào một thế giới thần tiên dưới ánh đèn chiếu rọi. Khung cảnh động và sự phong phú của thảm thực vật bên ngoài tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động và huyền bí, khiến ai nấy đều cảm nhận được sự tĩnh lặng và huyền bí của chốn bồng lai tiên cảnh.
Động Puôn – vườn Quốc gia Ba Bể
Một thắng cảnh nổi tiếng khác trong quần thể Vườn Quốc gia Ba Bể mà du khách không thể bỏ qua chính là Động Hua Mạ, một kỳ quan thiên nhiên đầy huyền bí và lôi cuốn. Động Hua Mạ không chỉ là một thắng cảnh tự nhiên tuyệt đẹp mà còn gắn liền với những truyền thuyết kỳ bí, làm say đắm lòng người. Ngay từ cửa động, du khách đã có thể chiêm ngưỡng dòng chữ “Hua Mạ kỳ quan đệ nhất động” và nhìn xuống một vùng non nước thơ mộng, với những thửa ruộng lúa xanh mướt và dòng sông Lèng êm đềm chảy qua.
Khi bước vào trong động, du khách sẽ ngay lập tức cảm nhận được sự thay đổi rõ rệt về nhiệt độ, như thể có một hệ thống điều hòa tự nhiên bên trong. Càng tiến sâu vào trong, bạn sẽ càng phải ngỡ ngàng trước những tuyệt tác kỳ diệu mà thiên nhiên đã tạo hóa, với những vách đá và nhũ đá lung linh, huyền ảo. Một số nhũ đá nổi bật ở đây như Đường sang Tây Trúc, Tháp Bút hay Hoa Sen… đều mang những hình thù mê hoặc, khơi gợi trí tưởng tượng của bất kỳ ai.
Ngoài vẻ đẹp kỳ vĩ của thiên nhiên, Động Hua Mạ còn hấp dẫn du khách bởi những truyền thuyết linh thiêng, gắn liền với lịch sử. Nơi đây từng là điểm tự vẫn của những vị tướng lĩnh triều đình nhà Mạc, tạo nên một không khí vừa huyền bí vừa trang nghiêm. Khi đến thăm Vườn Quốc gia Ba Bể, du khách đừng quên ghé thăm Động Hua Mạ để tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ ảo và lắng nghe những câu chuyện huyền thoại gắn liền với nơi này.
Động Hua Mạ – vườn Quốc gia Ba Bể
Bên cạnh vẻ đẹp mê hồn của thiên nhiên, Vườn Quốc gia Ba Bể còn thu hút du khách nhờ vào những nét đặc sắc văn hóa và con người nơi đây. Là nơi sinh sống của hơn 3.000 cư dân thuộc 5 nhóm dân tộc khác nhau, Ba Bể đặc biệt nổi bật với cộng đồng người Tày, tộc người đã định cư tại khu vực này hơn 2.000 năm và hiện chiếm đa số. Những bản làng Tày rải rác trong Vườn Quốc gia và dọc theo ven hồ Ba Bể tạo nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú.
Người Tày nổi tiếng với nghề dệt và thêu thổ cẩm tinh xảo, cùng những truyền thống âm nhạc đặc trưng mà họ gìn giữ qua nhiều thế hệ. Một trong những nhạc cụ đặc biệt nhất của người Tày là “đàn tính” – một cây đàn dây dài, có hộp âm hình bán nguyệt, tạo nên âm thanh du dương, truyền cảm. Những bản làng như Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống mà còn là điểm đến lý tưởng để du khách tìm hiểu sâu sắc về cuộc sống của người Tày.
Để thực sự cảm nhận được vẻ đẹp văn hóa và cuộc sống của người dân địa phương, du khách có thể lựa chọn lưu trú tại các ngôi nhà sàn homestay trong các bản làng. Đây là cơ hội để tận hưởng không khí trong lành, yên bình bên hồ Ba Bể và lắng nghe những khúc hát Then say ngọt ngào, đắm chìm trong những âm điệu sâu lắng và tình cảm của người Tày, tạo nên một trải nghiệm khó quên.
Tiếng hát Then của người dân tộc Tày
Cùng với cộng đồng người Tày, Vườn Quốc gia Ba Bể còn là nơi sinh sống của các tộc người Mông và Dao, những nhóm dân tộc có cùng ngữ hệ và nhiều điểm tương đồng trong văn hóa. Các nhóm dân tộc này chủ yếu sinh sống trên những vùng núi cao, nơi họ canh tác nông nghiệp trên các diện tích đất được khai hoang từ lâu đời. Nhà của người Mông ở Ba Bể thường được xây dựng trực tiếp trên nền đất, tạo nên những bản làng biệt lập, tách biệt hơn so với các dân tộc khác. Tuy nhiên, dù sống tách biệt, người Mông vẫn giữ được tính cộng đồng vô cùng bền chặt, đoàn kết trong các sinh hoạt tập thể.
Một trong những đặc sản không thể không nhắc đến khi nói về Ba Bể chính là rượu Ngô, một nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Dao. Theo những câu chuyện truyền thống từ các cụ già người Dao, nghề nấu rượu Ngô đã có từ rất lâu, khi cây ngô vẫn là lương thực chính của người dân địa phương. Rượu Ngô của Ba Bể không chỉ là thức uống quen thuộc trong các gia đình mà còn đã trở thành sản phẩm nổi tiếng, được biết đến rộng rãi ngoài tỉnh. Với hương vị đặc biệt và cách nấu truyền thống độc đáo, rượu Ngô không chỉ là phần không thể thiếu trong những dịp lễ hội mà còn là biểu tượng của sự mến khách và lòng hiếu khách của đồng bào nơi đây.
Rượu ngô hạ thổ của vùng Ba Bể
Song song với những vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa đặc sắc của các dân tộc thiểu số vùng hồ Ba Bể, một sự kiện không thể không nhắc đến chính là lễ hội Lồng Tồng – một trong những lễ hội quan trọng và nổi bật nhất tại đây. Lễ hội này không chỉ là sự kiện văn hóa đặc trưng của người dân ven hồ Ba Bể mà còn mang ý nghĩa sâu sắc đối với toàn tỉnh Bắc Kạn, được mong chờ trong suốt cả năm.
Lễ hội Lồng Tồng, hay còn gọi là Hội Xuống Đồng của người dân tộc Tày, là dịp để các cộng đồng dân tộc khác như Nùng, Dao, Mông, Sán Chỉ… tụ hội và cùng nhau tham gia vào những hoạt động tín ngưỡng, cầu mong cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và cuộc sống ấm no. Lễ hội thường kéo dài 3 ngày, từ ngày mùng 9 đến hết ngày 11 tháng Giêng hàng năm, là thời gian để mọi người trong bản làng chuẩn bị cho một năm mới đầy hứa hẹn.
Trước ngày hội, các gia đình sẽ dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị lương thực và vật dụng cần thiết để đón tiếp khách. Vào ngày lễ xuống đồng, mỗi gia đình sẽ chuẩn bị một mâm cỗ theo khả năng, mang ý nghĩa thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ trong việc nội trợ và chế biến các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh dày, chè lam, bánh bỏng… Mâm cỗ không chỉ là sự bày tỏ lòng hiếu khách mà còn là dịp để mọi người gắn kết với nhau, chia sẻ niềm vui và hy vọng vào một năm mới an lành.
Nếu có dịp đến Ba Bể vào thời gian diễn ra lễ hội Lồng Tồng, du khách sẽ có cơ hội hòa mình vào không khí náo nhiệt và đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, thưởng thức những món ăn đặc sắc và cùng tham gia vào các hoạt động truyền thống, tạo nên những kỷ niệm đáng nhớ trong hành trình khám phá vùng đất huyền bí này.
Lễ hội Lồng Tồng tại Ba Bể
Bên cạnh những lễ hội truyền thống, Ba Bể còn là một địa điểm lý tưởng để tổ chức các giải chạy địa hình núi, không chỉ giúp quảng bá hình ảnh du lịch mà còn mang đến những trải nghiệm thú vị cho các vận động viên, người thân và du khách. Một trong những sự kiện nổi bật là giải chạy Ba Be Jungle Marathon, tổ chức vào tháng 10 năm 2021, khi khí hậu ở Ba Bể mát mẻ và dễ chịu nhất trong năm.
Giải chạy này đã thu hút sự tham gia của đông đảo các vận động viên, không chỉ từ trong nước mà còn có sự góp mặt của những vận động viên chuyên nghiệp quốc tế. Ba Be Jungle Marathon không chỉ là một cuộc thi thể thao, mà còn là cơ hội tuyệt vời để khám phá vẻ đẹp hoang sơ của Vườn Quốc gia Ba Bể, với những cung đường chạy xuyên qua rừng núi, ven hồ và các bản làng dân tộc.
Giải chạy này hứa hẹn sẽ trở thành một sự kiện thường niên, không chỉ nâng cao tinh thần thể thao mà còn góp phần làm tăng sự nổi bật của Vườn Quốc gia Ba Bể, giúp nhiều người biết đến và khám phá vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ của vùng đất này.
Các món ăn đặc sản
Khi đến với Vườn Quốc gia Ba Bể, du khách không chỉ được tận hưởng những giây phút thư giãn, hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ, huyền bí mà còn có cơ hội khám phá nền ẩm thực độc đáo của vùng đất này. Các món ăn đặc sản tại Ba Bể mang đến những hương vị thơm ngon, mới lạ mà khó có thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác. Một số món ăn nổi bật mà du khách không thể bỏ qua bao gồm: cá hồ nướng với thịt chắc, vị ngọt và hương thơm đặc trưng, lạp sườn hun khói làm từ thịt lợn bản, tẩm ướp bằng các gia vị bí truyền, bánh ngô Na Rì dẻo thơm, xôi Đăm Đeng mềm mịn, hấp dẫn… và rất nhiều món ăn khác mà du khách sẽ được thưởng thức khi đến Ba Bể.
Nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến đi đến Ba Bể nhưng chưa biết cách di chuyển hay lựa chọn tour du lịch phù hợp, đừng ngần ngại tham khảo các cẩm nang du lịch hoặc các tour du lịch Ba Bể. Chắc chắn bạn sẽ tìm được những lựa chọn hợp lý để có một chuyến trải nghiệm tuyệt vời và trọn vẹn tại Vườn Quốc gia Ba Bể.